امنیت به عنوان نیاز اساسی برای افراد جامعه در ارتباط متقابل به عوامل اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی می باشد، امروزه نقش واهمیت این مسأله در پیش رفت هر جامعه ای تا بدان پایه است که آن را بستر وپیش نیازهرگونه توسعه ای می دانند، وجود امنیت اجتماعی به عنوان یکی از تمهیدات در راستای حفظ حیات گروه های اجتماعی وبر خورداری آنها از فرصت ها وامکانات وتسهیلات به منظور دست یابی به اهداف مورد نظر خویش مطرح شده است، دراین راستا معنای امنیت اجتماعی به عنوان یک مفهوم پیچیده هرچند که تعریف آن به عنوان یک پدیده ادراکی واحساسی است، مورد توجه قرار گرفته است، هدف اصلی این مقاله نقش مردم در ایجاد امنیت وتأثیرات آن بر امنیت اجتماعی در جامعه می باشد. که بصورت مختصربه بررسی وتبیین آن می پردازیم. باید توجه داشت که امنیت اجتماعی به حوزه رفتار میان مردم بامردم و روابط شهروندان با یکدیگربازمی گردد؛ هرچند که برخی آن را به رفتار مردم با دولت ویا دولت با مردم تعمیم داده اند؛ ولی به نظر می رسد که بخشی تبیین کننده حوزه ارتباط شهروندان با دولت ودولت با شهروندان است، حوزه امنیت سیاسی است که دارای دو بخش خارجی وداخلی میباشد، امنیت اجتماعی در قالب روابط بین شهروندی باید به گونه ای فراهم آید که هیچ شهروندی حق وحقوق شهروندی دیگری را درمناسبات اجتماعی تضییع، مخدوش ومختل نسازد، بلکه هریک بتوانند درچهارچوب امنیت شهری زندگی در سایه آرامش وامنیت را تجربه کنند، اگردرجامعه ای، افراد برخلاف قوانین رفتارکنند شهروندی یکدیگر را مراعات نکنند، چنین جامعه ای به بحران فقدان امنیت اجتماعی مواجه است وشهروندان آن احساس امنیت را از دست می دهند، برای تامین امنیت اجتماعی افزون بر نقش دولت به عنوان قانون گذار وایجاد کننده امنیت، باید به نقش مردم وشهروندان درایجاد وبقای آن توجه بیشتری مبذول کرد؛ زیرا این شهرواندان هستند که در حقیقت ایجاد کننده وحافظ امنیت اجتماعی هستند.
آموزش های مستقیم وغیر مستقیم جامعه پذیری نقش اساسی در تامین امنیت اجتماعی در جوامع بشری دارد. پس باید به کودکان ونوجوانان وجوانان آموخت همان طوری که مطالبه گر حقوق شهروندی خود هستند باید حقوق شهروندی دیگران را نیزمراعات کنند، امنیت جانی وعرضی وناموسی، درچهارچوب امنیت اجتماعی معنامی یابد، پس جامعه باید چنان باشد که شخص در امنیت کامل جانی باشد وکسی تهدید به قتل نشود؛ درعین حال باید امنیت اخلاقی نیز در آن جامعه فراهم باشد وآبروحثیت اشخاص وناموس آنان تهدید نشوند.اگر درجامعه ای شرایط به گونه ای باشد که آبرو وحثیت افراد در معرض خطرقرارداشته باشد یا کسانی تهدید به آدم ربایی ورفتارهای خشین وبه عنف کننده، آن جامعه فاقد امنیت اجتماعی است، دولت باید تلاش کند تا با بهره گیری از ابزارها وامکانات، از جمله نیروی امنیتی، امنیت اجتماعی را تامین کند واجازه ندهد که شهروندی آبرو وحثیت آنان درمعرض خطرقرارگیرد.
امنیت اجتماعی ازنظر قران: ازنظر قران، امنیت اجتماعی درقالب امنیت اخلاقی، جانی وعرضی بسیار مهم واساسی است، از این رو دروصف امنیت مکه، به امنیت اجتماعی شهروندان مکی اشاره می کند وبا قاعده(تعریف الاشیاء باضدادها) به فقدان امنیت دربیرون مکه ووجود امنیت در مکه به اهمیت وارزش آن توجه میکنند، خداوندج درآیه(26) سوره انفال به ارزش امنیت جانی وتامین آن توجه می دهد وآن را نمعتی الهی وسزاوار سپاس گذاری می داند وازمردم می خواهد شاکر نعمت امنیت جانی باشند که خداوند برایشان فراهم کرده است،امنیت اجتماعی باید درشهر وخانه فراهم باشد، به طوری که شهروند درشهر وکاشانه خویش احساس امنیت بکند ترس وحراس از تجاوز، غارت وقتل نداشته باشد. همچنان حفظ امنیت محیط خانه دیگران به خیر وصلاح همگان است(نور، آیه 27) وافراد باید تلاش کنند تا این امنیت برای همگان فراهم آید، البته برای کسانیکه به دلایل کاری وجهادی ومانند آن از خانه وکاشانه خود بیرون می روند، سزاوار است که این امنیت به شکل ویژه ای از سوی شهروندان تامین شود نه آنکه با ایجاد محیط نا امن در محیط کاشانه وخانه، فعلان اقتصادی وتجارومجاهدان در تنگا قرار گیرند وبه سبب ترس ازنا امنی محیط خانه وکاشانه به سفر وجهاد نروند، البته خداوند(ج) خود، امنیت خانه وکاشانه مومنان را تضمین کرده است(احزاب، آیه 13) ولی بردیگر شهروندان است تا به مسؤلیت اجتماعی خود عمل کنند وبا رفتارهای نا مناسب مخل امنیت نشوند، درهمین راستا خداوند درآیه(27) سوره نور برای تامین امنیت شهروندان درخانه وکاشانه ومحیط خانوادگی بر لزوم پرهیز از سلب امنیت محیط منازل دیگران با ورود ناگهانی وبدون اذن اسلام تاکید می کند، به سخن دیگر، هرشهروندی باید به گونه ای عمل کند که موجبات سلب امنیت محیط های منازل فراهم نشود. هکذا امنیت مطلق یک امر مطلوب است که انسان به طوری فطری وطبیعی در تلاش برای کسب وتامین آن است، دراین میان تامین امنیت اجتماعی یکی از مهمترین اقسام امنیت هموار مدنظر انسان، جوامع ورهبران بوده است؛ زیرا جامعه ای به رشد وشکوفایی می رسد وازنظر اقتصادی وآسایشی رشد می کند که درآن امنیت اجتماعی تامین باشد؛ زیرا وقتی امنیت اجتماعی تامین باشد، به طور طبیعی حقوق افراد جامعه وشهروندان آن تضییع نمی شود وطبقات اجتماعی به یکدیگر ظلم نمی کنند. این گونه است که جامعه حتی ازامنیت هایی چون امنیت اقتصادی برخوردار می شود، هرانسان به بدنبال امنیت از جمله امنیت اجتماعی ست تا بتواند درآرامش، آسایش را به دست آورده وخوشبختی وسعادت را تجربه کند، ازاین روحضرت یوسف (ع) به خانواده خویش وعده می دهد که «ان شاء الله) در مصر در امنیت خواهند بود.یوسف آیه (99)
چشم چرانی از پنجره ساختمان، ورود بدون اذن ویا ناگهانی ومانند آن که موجب سلب امنیت است باید ازسوی شهروندان کنار گذاشته شود، درحقیقت آنچه بیان می شود بیان مصداقی است وگرنه هدف اصلی همان تامین امنیت به هرشکلی وپرهیز ازهمه عوامل سلب امنیت از محیط ومنازل وخانه وکاشانه است، امنیت راه ها نیز درساختار امنیت اجتماعی تعریف می شود؛ به این معنا که نیروی انتظامی مسؤلیت تامین امنیت راه ها را به عهده می گیرد تا مال وجان وعرض مردم در مسیر به دست دزدان غارت نشود واز میان نرود، چون که تامین راه ها نه تنها امنیت اجتماعی بلکه تامین کننده امنیت اقتصادی نیزاست. همچنان امنیت اماکن مقدس وبرگزاری مراسم وآیین های مذهبی نیز درساختارامنیت اجتماعی معنا می یابد، اگر امنیت اماکن مذهبی وبرگزاری مراسم وآیینی تامین شود، می توان گفت که امنیت اجتماعی به شکل کامل فراهم آمده است سوره بقره آیات(191و195). طوریکه گفته شده تامین امنیت اجتماعی تاثر مستقیم وغیرمستقیم برای دیگرابعاد وشاخه های امنیت ازجمله امنیت اقتصادی دارد، بنآ از مباحث فوق معلوم می شود که تامین امنیت اجتماعی موجب رشد وشکوفایی گردشگری، علم ودانش، تبادلات فرهنگی ومانند آنها می شود، بنابرین، نمی توان امنیت اجتماعی را در محدوده وچارچوب بسته ای درنظر گرفت، به سخن دیگر، امنیتی که تبلور رحمت الهی است، با رفتارهای افراد یا جامعه ای از میان می رود، بنابرین چنین افرادی به عنوان عامل تخریبی رحمت الهی ومفسدان درزمین باید مجازات شوند، بر اساس آیات قرآن واحادث پیامبر(ص)، مهم ترین خطرهایی که امنیت جامعه بشری را تهدید می کنند، عبارتند از:ظلم وبی عدالتی، تفرقه واختلاف سیاسی واجتماعی، تجاوزبه حقوق دیگران وناسپاس نعمت های الهی. اینها عامل درون اجتماعی است، این بدان معنا خواهد بود که تامین امنیت اجتماعی دارای یک ساختار پیچیده ای است که نمی توان تنها با تامین بخشی یا بخش های به هدف رسید. همچنین باید دولت ها وحکومت ها بدانند که تنها با تکیه برقدرت اطلاعاتی ونظامی وتامین امنیت خارجی، نمی توان امنیت اجتماعی جامعه را تامین کرد.
از مطاله پیرامون موضوع، چنین برمی آید؛
امنیت به عنوان نیاز اساسی برای افراد جامعه در ارتباط متقابل به عوامل اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی می باشد، وحفظ امنیت در جامعه متکی به ارزش های انسانی واخلاقی بوده واحترام گذاشتن به حقوق دیگران میباشد، بر اساس آیات قرآن واحادث پیامبر(ص)، مهم ترین خطرهایی که امنیت جامعه بشری را تهدید می کنند، عبارتند از:ظلم وبی عدالتی، تفرقه واختلاف سیاسی واجتماعی، تجاوزبه حقوق دیگران وناسپاس نعمت های الهی. اینها عامل درون اجتماعی است، الحمدالله امروزدرجوامع اسلامی افغانستان با پیروزی امارت اسلامی درتمام نقاط این مرزبوم امنیت برقرارگیردیده ومردم دریک فضای صلح وآرامش دریک بستر مناسب امنیت اجتماعی بسرمیبرند.
پوهنیار محمدعارف»عازم»
