بخش چهارم/ ابوالیاس جهادوال
حفظ و مراقبت:
از اینکه درختان نقش بسزای در حفظ محیط زیست و اقتصاد کشور دارد و زمینه‌ساز حرکت در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار است، باید به همان اندازه‌یی که در غرس آن تلاش می‌کنیم در حفظ و مراقبت آن نیز کوشا باشیم.
باوجودی‌که همه ساله شاهد کمپاين‌های وسیع نهال‌شانی در کشور هستیم که طی آن هزاران اصله نهال در مناطق مختلف کشور غرس می‌شود اما نسبت عدم توجه در حفظ و مراقبت آن بیشتر این نهال‌ها دوباره خشک شده و زحمات ما حيف می‌شود بناءً اگر خواهان جامعه پایداری هستیم باید نه تنها در حفاظت نهال‌های جدیداً غرس شده بیش از پیش بکوشیم، بلکه برای حفاظت درختان و جنگل‌های موجود نیز تلاش‌های خود را بیشتر نمائيم. حفظ و مراقبت درختان به چند مورد نیاز دارد که در ذیل مختصراً از آن یاد آور می‌شویم:
۱. آب‌ياری: آبیاری درختان به عوامل زیادی از جمله سن، گونه درخت، زمان سال، آب و هوا و نوع خاک بستگی دارد. به‌طور معمول درختان تازه کاشته شده و جوان به آبیاری بیشتری نسبت به درختان قدیمی نیاز دارند. اما در طول دوره های طولانی خشک‌سالی همه درختان باید از آبیاری کافی بهره مند شود. در طول دوره خشک‌سالی هدف این است که برای به حداکثر رساندن رشد درختان جوان و حفظ سلامتی درختان قدیمی آب کافی ارائه شود.
۲. تقویت خاک و حفاظت از پایداری آن: با غنی کردن بستر رشد گیاهان و جلوگیری از فرسایش خاک می‌توانیم به رشد درختان جدید کمک کنیم. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از پوشش گیاهی موجب افزایش مقاومت و کنترول فرسایش و ناپایداری خاک می‌شود، زيرا حضور ریشه در خاک باعث افزایش چسبندگی ذرات خاک شده و پایداری خاک را نسبت به زمانی که خاک بدون ریشه است، افزایش می‌دهد.
۳- خودداری از روشن نمودن آتش: لازم است با نزدیک شدن فصل گرما مراقبت‌های لازم را در پیش بگیریم و نکات ایمنی را به‌طور کامل رعایت کنیم تا از آتش سوزی در طبیعت به‌خصوص ساحاتی‌که تحت پوشش درختان قرار دارد، جلوگیری شود. بر علاوه هم‌زمان با گرم شدن هوا علوفه‌ها و درختان خشک می‌شوند که احتمال آتش سوزی‌های بسیار بزرگ در جنگل‌ها به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، به گونه‌ای که ممکن با کوچک‌ترین جرقه، آتش با سرعت زیادی در سطح وسیعی از عرصه‌های منابع طبیعی گسترش یافته و منجر به خسارات جانی، مالی و از دست رفتن پوشش درختان شود. بنابراین لازم است گردشگران تا جای ممکن از روشن کردن آتش در طبیعت بپرهیزند و در صورت نیاز قبل از روشن کردن آتش ، اطراف را از خار و خاشاک پاک نموده و پس از استفاده آنرا دوباره به‌طور کامل خاموش کنند. طبق بررسی‌های انجام شده هر باری که در گوشه‌ای از طبیعت آتش روشن می‌شود، در آن قسمت زمین بین ۱۰ تا ۱۵ سال هیچ گیاهی قابل رویش نیست و در مدت زمان طولانی این برای زمین یک فاجعه‌ی بسیار بزرگ به شمار می‌رود. بنابر آن لازم است که به‌منظور حفاظت از جنگلات و درختان تا حد ممکن از روشن کردن آتش در نزدیک این منابع طبیعی جلوگیری کنیم.
۴- جلوگیری از قطع رویه درختان: قطع بې رویه درختان متاسفانه در این اواخر مشکلات اساسی را در این حوزه به وجود آورده است. براساس آمار برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) قبل از اشغال افغانستان توسط شوری سابق، حدود ۵ درصد کل خاک افغانستان پوشیده از جنگل‌های غیر مثمر بود، یک میلیون هکتار جنگل بلوط و دو میلیون هکتارجنگل کاج و سرو، که بیشتر در مناطق شرقی افغانستان دیده می‌شد.
در کنار آن بر علاوه جنگل‌های غیرمثمر، در یک سوم شمال و شمال-غربی افغانستان جنگل‌های انبوه پسته و بادام ساحات وسیع را تحت پوشش قرار می‌داد.
مناطق تحت پوشش جنگل در ولایت‌های شرقی کنر، نورستان و ننگرهار از سال ۱۹۷۸ تا سال ۲۰۰۲ به نصف کاهش یافته است. بناءً لازم است که برای حفظ این سرمایه طبیعی و احیای دوباره آن گام‌های هماهنگ از سوی مردم و نظام امارت اسلامی برداشته شود.
۵- آگاهی دهی جوانان و نوجوانان: یکی از روش‌های حفاظت منابع طبیعی از جمله جنگلات و درختان، بلندبردن سطح‌آگاهی کودکان، نوجوانان و جوانان از طریق فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشد. پس لازم است تا علمای دین و دانشمندان کشور با درک اهمیت موضوع، رسالت اسلامی، انسانی و میهنی شان را اداءنموده، مردم و جوانان کشور را نسبت به این مسایل و تأثیرات منفی آن آگاه سازند تا یک محیط پاک و عاری از آلود‌گی داشته باشیم.
محققان معتقدند بهترین شیوه نهادینه کردن عادت های مثبت، آموزش از دوران کودکی است. حفاظت از محیط زیست هم عادتی است که باید از کودکی آموخته شود تا به یک باور ذهنی تبدیل شود. این باور کودک را مؤظف می کند تا از یگانه محیطی که در آن زنده‌گی می‌نماید، به بهترین وجه ممکن پاسداری کند.
