بېلابېلې لیکنې

فصل زمستان و تکرار آلودگی هوا در کابل؛ اسفندیار

هر ساله همزمان با فرا رسيدن فصل زمستان در کابل، آلودگي هوا نيز از راه مي‌رسد و زندگي را در اين شهر پرجمعيت  تا سر حد غير قابل تحمل دشوار مي‌کند و نفس کشيدن راحت را از مردم مي‌گيرد. بسياري از روزها لايه‌اي از غبار و دود فضاي شهر کابل را کاملا مي‌پوشاند.

هر ساله همزمان با فرا رسيدن فصل زمستان در کابل، آلودگي هوا نيز از راه مي‌رسد و زندگي را در اين شهر پرجمعيت  تا سر حد غير قابل تحمل دشوار مي‌کند و نفس کشيدن راحت را از مردم مي‌گيرد. بسياري از روزها لايه‌اي از غبار و دود فضاي شهر کابل را کاملا مي‌پوشاند.

آلودگي هوا به معني حضور يک و يا بيش از يک آلاينده در هواي آزاد مانند گرد و خاک، دود غليظ، گازهاي سمي، بوي نامطبوع به مقدار کافي، با خواص مشخص و متداوم که مي‌تواند حيات انسان، گياه و جانوران و اصول انساني را به مخاطره اندازد، است.

آلودگي هوا در افغانستان يکي از چالش هاي اجتماعي است که همه ساله با فرا رسيدن فصل زمستان بيشتر مي‌شود. اين چالش‌ بيشتر از هر جاي ديگر در کابل قابل نگراني است. از آنجايي که مواد سوخت مانند تيل و گاز براي مردم بسيار قيمت و دور از دسترس است، مردم به تکرار با قطع برق نيز مواجه اند و بر فرض اگر برق به صورت هميشگي هم باشد بخاري‌هاي برقي  و نرخ برق نيز با توجه به اقتصاد شکننده مردم بسيار قيمت تمام مي‌شود. از اينرو در کنار ساير آلوده کننده‌ها و عوامل ديگر، بيشتر پايتخت نشينان در فصل زمستان براي تسخين منازل از سوخت هاي غير معياري مانند زغال سنگ، پلاستيک و انواع زباله‌هاي دودزا استفاده مي‌کنند. مشکل سرک، نبود سيستم کاناليزسيون و تا حدود هم‌کارنبودن شهروندان در جلوگيري از آلوده‌شدن هوا از از ديگر عامل‌هاي افزايش آلوده‌گي هوا در شهر کابل خوانده مي‌شود. برعلاوه آن موترهاي کهنه، جنراتورهاي مولد برق و ماشين الات کهنه نيز به اين مشکل در فصل زمستان مي‌افزايد.

اين موضوعات سبب مي‌گردد تا فضاي زندگي متأثر شود و گراف بيماري‌هاي قلبي، تنفسي و حساسيت هاي فصلي بالا رود. از نظر علم طبي آلودگي هوا به محيط زيست و سلامت بدن آسيب وارد مي‌کند. بيماري‌هاي تنفسي، احساس خستگي و سردردي، اضطراب، مشکلات قلبي-عروقي، مشکلات باروري، آسيب ديدن کبد و سيستم عصبي از جمله پيامدهاي آلودگي هوا هستند.

به عبارت ديگر آلودگي هوا به حضور مواد شيميايي يا ترکيبات سمي شامل مواردي که ريشه زيستي دارند در هوا و در سطحي گفته مي‌شود که خطراتي را براي سلامتي انسان‌ها در پي داشته باشد. چنانچه با شروع فصل سرما در افغانستان شمار بيماران مبتلا به امراض تنفسي نيز افزايش مي‌يابد و شهروندان شاهد افزايش شمار بيماران مرتبط با آلودگي هوا اند. در فصل زمستان همه روزه صدها طفل با مشکلات تنفسي مواجه مي‌شوند و راهي شفاخانه‌ها مي‌گردند.

وزارت صحت عامه در سال 2020 گفته بود که حدود پنج هزار شهروند افغانستان به دليل آلوده‌گي هوا به بيماري‌هاي تنفسي و قلبي در آن سال جان‌هاي خود را ازدست داده اند.

در کنار آن، آمارها نشان ميدهد با وجود اينکه در سال‌هاي گذشته افغانستان دستخوش نا امني و جنگ بود آلودگي هواي مرگبارتر از جنگ اعلام شده بود.

آمار رسمي در مورد شمار مرگ و مير ناشي از آلودگي هوا در افغانستان وجود ندارد، اما مرکز تحقيقاتي «وضعيت هواي جهان» در سال 2018 گفته بود که ممکن است آلودگي هوا در سال 2017 عامل مرگ 26 هزار تن در افغانستان بوده باشد. در مقايسه با اين، براساس آمار سازمان ملل متحد در جنگ افغانستان در همان سال 3483 تن کشته شده بودند.

يشتر قربانيان آلودگي هوا در کابل کساني اند که در داخل خانه‌هاي شان در اثر تنفس دود مسموم مي‌شوند، چون خانواده‌هاي فقير براي نجات از سرما، کاغذ و پلاستيک مي‌سوزانند. به گفته سازمان «وضعيت هواي جهان» در سال 2017 دست کم 19400 مورد مرگ و مير در افغانستان به آلودگي هواي داخل خانه نسبت داده شده بو.

معضل آلودگي هوا در بيست سال گذشته يک موضوع مهم و قابل بحث بود و همه ساله مسؤلان از تعهدات جدي در برابر کاهش ميزان آلودگي سخن به ميان مي‌آوردند. اما اين تعهدات کمتر جبنه عملي داشت و هر سال موضوع محيط زيست و آلودگي هوا نگران کنندتر مي‌شد  و اين سناريو هرسال تکرار مي‌گرديد.

 چند سال پي‌هم کابل در صدر فهرست کشورهاي آلوده جهان جا خوش کره بود و سه سال قبل سايت «Air Visual»، شهر کابل پايتخت افغانستان را آلوده ترين شهر جهان اعلام کرد و گفته بود کابل بيشترين ميزان آلودگي هوا را داشته و از اين لحاظ در صدر آلوده‌ترين شهرهاي جهان قرار گرفته است.

به دنبال آن يک گروه سوئيسي «آي‌کيو‌اير» که يکي از نهادهاي شناخته شده در سنجش آلاينده‌ها و ذرات مضر تنفسي است در گزارشي آلوده‌ترين پايتخت‌هاي جهان را در سال 2020 ميلادي معرفي کرد و کابل را از نظر آلودگي هوا به رتبه چهارم نام برد. در گزارش اين نهاد کابل چهارمين پايتخت بزرگ دنيا در کنار دهلي نو از نظر ميزان آلودگي هوا معرفي شد که 92 پايتخت در آن فهرست قرار داشتند.

در سال‌‌هاي گذشته شهروندان پايتخت از نبود يک برنامه‌ي منظم براي مبارزه با آلودگي هواي کابل شاکي‌ بودند و ميگفتند که حکومت در دو دهه اين معضل را جدي نگرفته است.

ادارة ملي حفاظت از محيط زيست و شهرداري کابل دو نهادي است که به‌طور مستقيم مسئول طرح و برنامه‌ريزي براي مبارزه با اين پديده است. در حکومت قبلي اين دو نهاد با وجود سرمايه هاي هنگفت و کمک‌هاي جامعه جهاني متاسفانه فرصت‌ها را هدر دادند و نتوانستند معضل محيط زيست و آلودگي هوا را به صورت بنيادي حل کنند و بيشتر روي روابط و برنامه‌هاي کوتاه مدت کار مي‌کردند تا يک برنامه مدون و استراتژيک که در نهايت نتوانست آنچه که انتظار شهروندان بود را فراهم کنند.

ظاهراً کابل هنوز هم يکي از شهر آلوده جهان است و به‌نظر مي‌رسد که شهروندان کابل امسال نيز يک زمستان مملو از آلودگي هوا راسپري خواهند کرد.

با اين همه با توجه به تغيير نظام و اصلاحات در خط و مشي‌ها اگر اقداماتي سازنده و مؤثرروي دست گرفته شود ممکن ميزان آلودگي کاهش يابد و نقطه آغازي باشد براي از ميان بردن آلودگي هوا در افغانستان به ويژه کابل که هر ساله دستخوش آلودگي هوا است.

ايجاب مي کند ادارات زيربط از داش‌هاي خشت پذيز، شهرک‌ها، منازل رهايشي، حمام‌ها و ساير آلاينده هاي محيطي نظارت دقيق کنند و بر اساس يک طرزالعمل فعاليت آنها را زير نظر داشته باشند. اين اقدامات ميتواند کوتاه مدت باشد و در بهبود وضعيت آلودگي کمک کند. اما در کنار آن برنامه هاي دراز مدت و يک راهکار جامعه روي دست گرفته شود تا به صورت بنيادي و دراز مدت چالش آلودگي هوا و آلاينده هاي محيطي حل شود.

Related Articles

ځواب دلته پرېږدئ

ستاسو برېښناليک به نه خپريږي. غوښتى ځایونه په نښه شوي *