نظام شهــری و رعـایت حقوق همسایگـی؛ اسفندیار
از آنجايي که انسان‌ها موجودات اجتماعي استند همواره تلاش دارند تا در راستاي زندگي سالم و با همي برخي قرار دادهاي تدويني و هنجاري را در اجتماع وضع و عملي کنند.
از آنجايي که انسان‌ها موجودات اجتماعي استند همواره تلاش دارند تا در راستاي زندگي سالم و با همي برخي قرار دادهاي تدويني و هنجاري را در اجتماع وضع و عملي کنند. تمام اين تلاش‌ها فقط براي نظامند سازي زندگي جامعه بشري صورت گرفته تا از هرج و مرج دراجتماع جلوگير کند. يکي از اين هنجارها مي‌تواند فرهنگ همسايه داري باشد. همسايه داري، يکي از مهم‌ترين بخش‌هاي زندگي اجتماعي به شمار مي‌رود و در متون ديني نيز بر آن تاکيد شده است. ضرورت اين بحث بيشتر در کلان شهرها مي‌تواند مورد تحليل قرار گيرد و کابل نيز که يک شهر پر جمعيت و در عين حال فاقد ساخت و ساز معياري است، مي‌طلبد تا بحث همسايه داري بيشتر بين مردم تقويت شود. چون ساختار اين شهر به‌گونه‌اي است که حويلي‌ها، ساختمان‌ها و خانه‌هاي مردم همه به يکديگر وصل استند و با اندک‌ترين بي‌احتياطي، همسايه‌ها آزار و اذيت مي‌شوند. سروصدا کردن در داخل خانه، برآمدن در بالاي بام‌ها، بي‌نظمي، انداختن زباله و برف در پيش دروازه همسايه، رفت‌وآمدهاي غيرضروري، ايجاد مزاحمت در سر کوچه‌ها و ميداني‌ها که زنان و کودکان دررفت و آمد هستند، از مواردي است که باعث آزار و اذيت همسايه‌ها مي‌شود. از طرف ديگر همه جوانان و نوجوانان به خاطر رخصتي‌ها در خانه‌هايشان حضور دارند و در طول روز، بالاي بام‌هايشان برآمده کاغذ پران بازي مي‌کنند يا سر راه مردم در کوچه‌ها و ميداني‌ها ايستاده مي‌شوند، اين مسئله سبب اذيت بيشتر همسايگان مي‌گردد. همچنان خانواده‌هاي که در يک حويلي، يک دهليز يا يک واحد ساختماني زندگي مي‌کنند، با صحبت تلفني طولاني و با صداي بلند يا گوش دادن به تلويزيون به صداي بلند و باز و ضرورت بسته کردن زياد دروازه‌ها، باعث آزار و اذيت همسايه‌هايشان مي‌شوند. درمجموع بي‌توجهي نسبت به حقوق همسايگان، آزار و اذيت آنان، از يک‌سوزندگي را براي همسايه‌ها تلخ ساخته و حقوقشان را زير پا مي‌کند و از طرف ديگر باعث به وجود آمدن کينه و کدورت‌ها مي‌شود. به همين خاطر آگاهي شهروندان از حقوق همسايگانشان و ترويج آن در بين خانواده، اطفال و جوانان، يک مسئله بسيار مهم و حياتي است و مي‌تواند بسيار تأثيرگذار باشد.
ازنظر ارزش‌هاي ديني، قانوني و اخلاقي، احترام گذاشتن، تجسس نکردن، عدم آزار و اذيت همسايه، دوري از گمان‌هاي بد، کينه نداشتن نسبت به همسايه، دلجويي، کمک، آزار نرساندن، همکاري کردن، راهنمايي، روحيه دهي، تهمت نبستن، از حقوق يک همسايه بالاي همسايه ديگر است. رعايت اين نکات، باعث شکوفا شدن صلح، امنيت و همدلي در جامعه مي‌شود و از بسياري چالش‌هاي اجتماعي جلوگيري مي‌کند. با اين وجود مي‌شود به برخي از مسئوليت‌ها و مکلفيت‌هاي که در تحکيم و تقويت روابط همسايه داري موثر واقع شود اشاره کرد؛
کمک و همکاري: يکي از مکلفيت‌ها و مسئوليت‌هاي همسايه داري، احوال گيري و کمک‌هاي مالي است. به‌خصوص در وضعيت فعلي احوال گيري از همسايه‌ها و همکاري‌هاي اقتصادي با آنان، بسيار مهم و حياتي است. چون بيشتر مردم حتي محتاج غذاي شب شان هستند و نيازمند کمک و همکاري مي‌باشند. از اخلاق انساني دور است که زن و بچه همسايه ما گرسنه بخوابد و به خاطر فقر و بيکاري در مشکلات باشد، ولي ما دستشان را نگيريم. پول قرض دادن، کم کردن کرايه منزل، احوال گيري، دلداري و روحيه دادن، از مهم‌ترين همکاري‌هاي ما با همسايگان به شمار مي‌رود.
درک تفاوت‌ها: مسئله مهم ديگري که مردم بايد در نظر داشته باشند، درک تفاوت‌هاي فرهنگي، اقتصادي و رسم و رواج‌هاي يکديگر است. بر اين اساس، نبايد يک همسايه ديگري خودرا به خاطر رسم و رواج‌ها و روش زندگي متفاوت به تمسخر بگيرند و توهين کنند. بايد قبول کنيم که هرکس در يک وضعيت اقتصادي، فرهنگي و علمي متفاوت‌تري قرار دارد و قابل‌احترام است. در يک ساختمان شايد يک خانواده ازنظر اقتصادي و سواد در مرتبه بالاتري قرار داشته باشد و همسايه ديگر در مرتبه پاين تري باشد.
احترام به حريم خصوصي: احترام گذاشتن به حريم خصوص همسايه بسيار مهم است و نبايد وارد مسائل شخصي و فردي ايشان شويم. مسائل خانوادگي هرکس مربوط به خودش مي‌شود و همسايه حق ندارد که دخالت کند. امنيت حريم خانه، داخل حويلي و اتاق‌هاي همسايه بسيار مهم است که نبايد با تجسس ما ناامن گردد. شايد خانه، اتاق و حويلي همسايه‌ها در محل ديد ما باشد و ما نبايد گاه و بگاه در بام‌هاي خانه‌هاي خود به بهانه کوچک مانند کاغذ پران بازي بالا شويم و به خانه همسايه مزاحمت خلق کنيم.
عدم آزار و اذيت همسايگان: ايجاد آلودگي‌هاي محيط زيستي در پيش دروازه‌ها، جوي‌ها و رهروها، مصرف بي‌رويه آب مشترک، ايجاد آلودگي صوتي و هوايي، پراکنده کردن بوي و تعفن، بستن تهمت، صدا کردن به القاب و نام‌هاي زشت، به مسخره گرفتن، ايجاد اختلاف، سخن‌چيني، صحبت کردن زياد با تلفن به صداي بلند، گشت‌وگذار بي‌مورد و ايستاده شدن سر راه همسايه‌ها، از موارد و مصاديق همسايه آزاري است که جداً بايد از آنها پرهيز شود.
برخورد نيک: رويه نيک يکي ديگر از حقوق همسايه بالاي همسايه ديگر است. در هنگام مواجه‌شدن با يکديگر در داخل حويلي، راهروهاي ساختمان‌ها يا داخل کوچه، بايد برخورد خوب داشته باشيم. هميشه در تلاش روحيه دادن به همسايه و راهنمايي آنان باشيم نه سرزنش و در ستيز يک ديگر.
بناً بايد گفت که همسايه داري و رعايت حقوق آنان، يکي از مسائل بسيار مهم و ضروري در زندگي شهروندان به خصوص باشنده هاي کابل به‌حساب ميايد. با توجه به افزايش نفوس در شهر کابل، ساختار اين شهر، حضور همگي در خانه‌ها و منازل‌شان، رعايت حقوق همسايگان بسيار مهم و ضروري است. هرگونه بي‌توجهي نسبت به حقوق همسايگان، باعث آزار و اذيت آنان شده وزندگي‌شان را محدود مي‌سازد.
