کشتار دسته‌جمعی در «تله‌ی خرس»

محمدصادق طارق
زمانی‌که هند فقط به خاطر منافع سیاسی خود از حکومت کابل حمایت می‌کرد روس جهت تقویت حکومت کمونیست در افغانستان از هیچ نوع حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی دریغ نمی‌ورزید. برتر از این، جنگ افغانستان دارای چنان نقطه‌ی عطف مهم از زاویه جنگ سرد بود که به دلیل روند طولانی‌اش به جنگ‌ «ویتنام شوروی» تشبیه داده و به اسم «تله‌ی خرس» نامیده شد. شوروی از قبل تصور نمی‌کرد که در باتلاق افغانستان توان مبارزه نمودن با ایمان، عقیده و احساسات دینی و اسلامی ملت افغانستان را ندارد و نمی‌پنداشت که در امواج متلاطم یک جنگ طولانی مدت فرو می‌رود. به‌ همین دلیل جهت بیرون‌رفت از «تله‌ی خرس» استراتژی‌های گوناگون را روی دست گرفت که کشتار دست‌جمعی مقام اول لیست را از خود کرده بود. استراتژی مذکور که نابودی دهکده‌ها، اراضی کشاورزی و محصولات زمینی را در پی داشت به هدف از بین بردن روستاهای نزدیک به مقرهای چریکی مجاهدین توسط بمباران‌های هوایی عملی می‌‌شد. در نتیجه‌ی این استراتژی، مردمان محل به ناچار یا مجبور به فرار از خانه‌های شان می‌شدند و یا باید زیر بمباران روزانه، مرگ‌ را می‌پذیرفتند. بمباردمان‌های نامشخص در نواحی و اطراف شهرها، رنگ و شکل کار معمولی را به خود گرفته بود در اوائل دهه ۱۹۸۰ میلادی بیشتر پناهندگان به کشور پاکستان اظهار داشته‌اند که به دلیل بمباران‌های هوایی هجرت نموده‌اند. افغانستان در نتیجه‌ی بمباردمان‌های نامشخص به قبرستان تجاوز به حقوق بین‌الملل مبدل گشته بود. مکمِّل این استراتژی استفاده از خاد (ارگان استخباراتی وقت) بود که برای جمع‌آوری اطلاعات در میان گروه‌های مجاهدین نفوذ می‌نمود. هر چند ارزیابی موفقیت نفوذ خاد در میان مجاهدین دشوار است اما بر این اتفاق نظر وجود دارد که نفوذشان در میان اکثر گروه‌های مجاهدین دارای موفقیت بوده است. خاد در آن زمان با تقلید از KGB شوروی تنظیم شده بود که با استفاده از مقیاس وسیع خود به قتل‌های عام بدون محکمه، توقیف و شکنجه نمودن افراد مظنون می‌پرداخت. سازمان اطلاعاتی خاد تمام کسانی را که به مخالفت با رژیم متهم بوده و خواستار اصلاحات بودند أعم از دولت‌داران پیشین، رهبران مذهبی، رهبران قومی، معلمان، روشنفکران و فعالان سیاسی را هدف قرار می‌داد. جنایات جنگی کمونیست‌ها را مثنوی هفتاد من کفایت نخواهد کرد؛ اما مهم‌تر از همه اینکه شوروی نیز پس از متحمل شدن خسارات ذیل، از افغانستان اخراج شد.
در مجموع ۱۴۴۵۳‌ تن کشته داشت که ۹۵۰۰ تن در درگیری‌ها، ۴۰۰۰ تن به اثر جراحات و ۱۰۰۰ تن در اثر بیماری جان باختند. البته دولت وقت افغانستان نیز ۱۸۰۰۰ کشته داشت.