روز جهانی زبان مادری در افغانستان

محمدصادق طارق
زبان يكی از اجزاى بسيار مهم زندگى، تفكرات، تفاهمات و رفتارهاى انسان‌ها به شمار می‌آید. زبان در حقیقت نماینده‌ی قلب، مغز، فکر و روان انسان می‌باشد. كسانی‌که می‌گويند در زندگی روزمره از صحبت نمودن به زبان مادرى لذت نمی‌برند، بسیار معدود و محدود می‌باشند. انسان گرچه به زبان ديگری غير از زبان مادری خود تسلط لازم‌ و‌ کافی داشته باشد، باز هم زبان مهم و حياتی براى بيان نمودن احساسات، همان زبانى است كه براى اولين بار به وسيله‌ی آن سخن گفته و ارتباط برقرار كرده‌ است پس زبان مادری به نخستین زبانی گفته می‌شود که کودک، سخن گفتن به آن را یاد می‌گیرد و یا آن را پیش از سن بحرانی می‌آموزد.
در مورد زبان اول یا زبان مادری کودک باید گفت که این زبان بخشی از هویت شخصی، اجتماعی و فرهنگی او به شمار می‌رود‌ و حتی چنان تاثیر به‌سزایی دارد که از نظر عصب‌شناسی، زبان نخست در مقایسه با زبان‌هایی که فرد بعداً در بزرگ‌سالی می‌آموزد جایگاهی متفاوت را در قشر مغز اشغال می‌کند. ویکی‌پدیا، دانش‌نامه‌ی آزاد در این مورد می‌نویسد:
«در سکته‌های ایسمیک مغزی، آسیب رایج‌تر به ناحیه‌ی زبان دوم وارد می‌شود و فرد معمولاً در نخست توانایی‌های زبان دوم را از دست می‌دهد، در حالی‌که هنوز می‌تواند به زبان نخست (که زبان مادری‌اش است) صحبت کند.»
از آنجایی‌که زبان از اساسى‌ترين مولفه‌هاى هستى و نيستى ملت‌ها به شمار می‌رود و حامل انديشه و فرهنگ هر ملتى می‌باشد چندی از مسئولین امارت اسلامی افغانستان نیز به‌خاطر بزرگداشت روز جهانی زبان مادری و احترام نهادن به تمام زبان‌های رایج در کشور گردهم جمع آمده و این روز را تجلیل نمودند.
روز ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌‌است. نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد.
باز هم ویکی‌پدیا در مورد تاریخچه‌ای این روز می‌نویسد:
«دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا، پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت‌آمیزی در این شهر به‌راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پولیس به آن‌ها تیراندازی کرده و عده‌ای از آن‌ها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای نخستین‌بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریهٔ را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.»
کشور عزیز ما افغانستان و مسئولین محترم امارت اسلامی افغانستان نیز از جمله کسانی‌ شمرده شدند که روز جهانی زبان مادری را در سال جاری تجلیل نموده و ابراز داشتند که:
«زبان به علاوه از اینکه روح جامعه به شمار می‌رود، نباید مایه‌ی تفکیک در میان اقوام افغانستان باشد. زبان‌های متفاوت نعمت‌های الهی هستند که باید آن‌ها را مورد احترام قرار داد.»